Dönüsler ve cikislar

[102-SoniC]

Kücük bir leblebide benden olsun.

Temel ve ucus icin önemli manevralardan biri olan dönüs üc safhadan olusur.
Giris, koordineli dönüs ve cikis. Benim deginmek istedigim asil konu cikis.
Hepimiz biliyoruz, yüksek dönüs acisiyla yaptigimiz dönüslerde cikislarda istedigimiz bas göstergesini tutturmakta baya bir zorluk cekiyoruz.
Gelecekte bu durumu azaltmak veya tamamiyle ortadan kaldirip istedigimiz bas göstergesini tutturabilmek icin kücük bir öneri.

Örnek 1:

270° basdan baslayip 45° yüksek aciyla sag dönüsle 010° basa oturmak istiyorsaniz. 45°/3 bölüyoruz ve 15 cikiyor, 10° eksi 15 cekdigimizde 355 elde ediyoruz.
10° basa oturmak icin 45° dönüsümüzü 355° basda sonlandirmaya baslamamiz gerek.

Örnek 2:

030° basdan baslayip 15° aciyla sol dönüsle 355° basa oturmak istiyorsaniz. 15°/3 bölüyoruz ve 5 cikiyor, 355 arti 5 esittir kuzey/N.
355° basa oturmak icin 15° dönüsümüzü kuzey/N basda sonlandirmaya baslamamiz gerek.

Örnek3:

180° basdan baslayip 21° aciyla sag dönüsle 270° basa oturmak istiyorsaniz. 21°/3 bölüyoruz ve 7 cikiyor, 270 eksi 7 esittir 263.
270° basa oturmak icin 21° dönüsümüzü 263 basda sonlandirmaya baslamamiz gerek.

fazla hesap gerektirmeyen ama ucus kalitesini yükselten bir teknik.

[hakan737]

Konu ile ilgili ilave bir soru;

-Sulu pusulanın kuzey yarım küre sağa veya sola dönüş hızındaki farklılık bu hesabı etkiler mi?


Gerçi bu özellik FS'de sadece özel olarak tasarlanmış gauges ile hazırlanmış suni ufuğa sahip GA uçakları için geçerlidir(default'da sanırım bu özellik modellenmiş değil yada gerçekçi değil). EHSI/ND yada radio compass için geçerli değildir

[oytun737]

Süper!
özellikle yüksek yatış açılı keskin dönüşlerde dikkat edilmesi gereken en önemli unsur irtifadır.
Yatışla doğru orantılı olarak gereken çekiş G kuvvetini artıracağından, göstergeler arası çapraz kontrolün zayıflamasına ve oluşan bu dağınıklık ise irtifa kaybına neden olur.
Keskin yada değil tüm dönüşler için kabul edilebilir irtifa kayması maksimum+ - 50ft dir.
Bu sebeple özellikle keskin dönüşlerde bu daha da önem kazanır.

Duruma uçuş oklun dönemimden bir örnek

http://m.youtube.com/watch?v=i2WxWLczfsk


Hakan ağabey;
sulu pusulanın dönüş hızı işari hız ile doğru orantılıdır. İşari hız arttıkça dönüş kayış göstergesindeki denge çizgisini hatta bir kılmak için gereken çekiş sulu pusulanın hızırı değiştirir.
Bu bağlamda diyebiliriz ki; her hızın standart dönüş açısı farklıdır.
80 kts için dönüş müşürünün hatta oturmasını sağlayan yatış açısı 18 iken bu 120 kts için 23-24 dereceye yükselir ( sayılar misalidir)
Bu açıdan sulu pusulanın neye göre değişiklik gösterdiğini oturtabiliriz.
güney yarım kürede bir deviation söz konusu ise bunu bilmiyorum.

[102-SoniC]

Merhaba Hakan hocam,

yön tespit enstrümani olarak tek sulu pusula mevcut ise evet etkiler.
Hatta yukaridaki teknik kullanilmaz hale geliyor. Onun yerine sulu pusulaya özel teknikler mevcut.
Benim paylastigim cayro pusulalari icin.

[turkisheagle]

Madem Oytun hocamız güzel bir video ile konuyu keskin dönüşe getirdi, keskin dönüş ile ilgili bir kaç hapta ben eklemek isterim.

1)Keskin dönüşte uzun süre aletlere odaklanmak, irtifada sıkıntı yaşatır.Çünkü ne kadar çabuk tepki verirseniz verin, aletler gerçek duruma göre geç tepki verdiğinden sizde geç kalıcaksınızdır düzeltme kumandalarını vermek için, buda irtifada sürekli bir dalgalanma yaşatıcaktır.

2)Uçağın burnunu ufukta tutmak, ve saniyelik olarak irtifa (özellikle irtifadaki azalış yada artış trendi) göstergesi ve suni ufuklada bir crosscheck yapmak gerekir bunun dışında burunu ufuk hattında tutup tutamadığımıza odaklanmalıyız.

3)En temel ve kritik durum burunu ufukta ilk giriş anında tutabilmektir.Sonrasında zaten G yi oturtursanız sıkıntı çekmeden muhteşem keskin dönüşler yapabilirsiniz.Bunun yoluda uçağa ilk yatışı tatlı tatlı vermek yerine, mümkün olduğunca hızlı ve birazda agresif bir şekilde yatışı yapmak ve bu anda lövyede kademeli olarak geri tazyiki arttırmaktır.Tabiki manevraya başlamadan önce gazın belirtilen değerlerde arttırılmış olması ve uçak tipine göre yakıt pompalarınında devreye alınmış olması gerekir.

4)Soldan dönüşte alacağınız nirenginin sağında bir adet yardımcı çıkış nirengisi, Sağdan dönüşte de soldan bir yardımcı nirengi almanız gerekir.Böylece yardımcı nirengiyi gördüğünüz anda artık çıkış kumandasına geçmenize az kaldığını anlıyacaksınız.

5)Nirengiye gelmek üzere olduğunuz anda girişteki kadar agresif olmasada hızlı kumanda vermekte yarar vardır.Çok yavaş tatlı bir kumanda vermeniz gene sizi yatışı almakta geç bırakacaktır.Burada da yatışı lövyede kademeli ileri tazyikle almak gazı koordineli şekilde bir miktar kesmek ve en son olarakta trimle lövyenin ağırlığını almak gerekir.

[102-SoniC]

Isin icinde olan hocalarin degerli bilgilerini paylastiklari icin tesekkürler.

Tabiki manevraya başlamadan önce gazın belirtilen değerlerde arttırılmış olması

Buradan kücük bir bilgi. Steep turn'lerde dönüs acisina göre stall hizida artar. Atiyorum düz ucusta stall hiziniz 70Knot ise bu 45° acilarda 82Knot'a kadar yükselebiliyor.

MS Word'le tabela yapayim dedim fazla güzel/janjanli degil ama anlatmak istedigimi yansitiyor.

[Faruk Işık]

Şenol, yanlış mı biliyorum, 60 derecelik dönüşte load factor 2 G değil miydi acaba ?

[102-SoniC]

Yok Faruk hocam dogrusun, senin kast ettigin g-load benim anlatmak istedigim aciyla birlikte yükselen stall hizi.

Örnek:
düz ucusta stall hiziniz 70kt ise bu deger 30 derecelik acilarda 77kt yükseliyor.
45 derecede : 70x1,2=84kt
60 derecede : 70x1,4=98kt
75 derecede : 70x2=140kt

stall hizi bilindigi gibi ucaktan ucaga ve hatta ayni ucaklarda yüküne göre degisiyor. Sadece faktörler GA klasmaninda benzer.

[Faruk Işık]

Pardon Şenol kardeşim, fark edememişim .. Genelde hep yatış açısıyla artan G load oranları kafada olduğu için atlamışım .. Bu arada planörde çok güzel oluyor bu keskin dönüş işi Alçalmak için bire bir !!!

Eminim herkes biliyordur ama yinede hatırlatmakta fayda var, aman ha çevre kontrolü !

Keskin dönüşte çevre kontrolü çok zorlaşacağı için (tepki zamanı darlığı) keskin dönüş ve bilumum benzeri çalışmalar öncesi HAKKINI VEREREK acele etmeden, yapılmış olsun diye yapmadan sahayı iyice kontrol etmek, S dönüşlerini gerçekten önem vererek yapmak gerekir..

Birde manevra sürati ..
Keskin dönüşte muhtemel sürat kaçırma durumu ve sert kumanda kullanımı hadisesine karşı önceden mental hazırlık ve yapılması gerekenleri kafada hazır bulundurma faydalı olacaktır diye düşünüyorum..

Emniyetli uçuşlar..

[turkisheagle]

Şenol arkadaşımızın söylediği gibi aslında önemli bir hususu biraz geçiştirerek açıklamışım.Gaz açma sebebimiz yatışlarda stall süratinin artması.Örnek olarak DA20 katana için değerler şu şekilde:

Cruise flap configurasyonda: yatışsız 44kts, 30 derecede 49kts , 45 derecede 57kts , 60 derecede 72 kts Burdanda bir miktar gaz açmalıyız kısmındaki bir miktarın ne kadar önemli bir şey olduğunuda tekrar vurgulamış olduk.

Faruk hocanın dediği gibi temizleme dönüşleri çok ama çok önemli ve hayati.Trafiklerin yanısıra, Uçuş yönünü asla değiştirmeyen, ve uçaktan asla kaçmayan Leylek lerin sahneye çıktığı sezonda ekstra önem kazanıyor bu iş.Keskin dönüş çalışırken bir Leylekle çarpışmak çok sıkıntılı bir duruma sokabilir uçuşu.